De Filosofie voor een Beangstigende Dood

Op een nacht komt de onvermijdelijke realisatie naar boven. Op een dag ga je dood. Op een dag gaan we allemaal dood. Het kan voelen als een paniekaanval. De realisatie dat jij er op een dag niet meer zal zijn. Het kan heel beangstigend zijn, maar dat hoeft niet zo te zijn. Omgaan met deze angst kan je leven veranderen. De angst van de dood overwinnen kan je helpen weer te leven. Als je geen angst hebt voor de dood, biedt deze tekst ook als hulpmiddel om beter te leven. Je bent namelijk misschien niet bang voor de dood, maar bang voor het leven.

Angst voor de dood

De angst voor de dood ontstaat doordat je niet zeker weet wat er na de dood gebeurd. Vele religies geven hier een antwoord op. Je komt bijvoorbeeld in de hemel of de hel, in de onderwereld, je wordt gereïncarneerd, je ziel stroomt door naar een ander lichaam of je leeft je geleefde leven opnieuw. Maar wat denk jij?

Geloof in wat voor jou werkt. Houd vast aan het idee dat jou een comfortabel gevoel geeft. Maar als je nergens in gelooft, biedt het atheïsme niet veel goeds. Dat betekent namelijk dat er niets gebeurd na de dood, wat niet bepaald geruststellend is.

Angst voor het leven

De angst voor de dood is hetzelfde als de angst voor het leven. Je wilt geen risico's nemen, geen nieuwe paden ontdekken of niet meer in het onbekende treden. Alleen maar omdat je bang bent om hierbij dood te gaan. Bang om dood te gaan werkt daarom niet, omdat de angst in de weg staat om een leven te leiden. De angst wordt een obstakel die in de weg staat voor al het belangrijke dat je wilt doen. Je kan niet je leven leiden in een blijvende angst voor de dood.

Identificeer daarom je angst. Er kunnen meerdere angsten zijn, maar ik bespreek de belangrijkste. De angst voor de dood kan bestaan uit bang zijn voor: het onbekende, een zinloos leven, de vergetelheid, een onaf leven, alles erna mislopen of anderen zien sterven. Herken je angst of angsten en leer de realisatie van de dood te accepteren. Dat maakt de dood al een stuk minder eng.

Angst voor het onbekende

De angst voor het onbekende komt tot stand door de mortaliteitsparadox. Je kan je niet voorstellen hoe het is om niet meer te leven. Denken aan niets is namelijk al iets. Je hersenen kunnen niet begrijpen hoe het is om niet meer te bestaan. Dat is de paradox. Deze realisatie kan verschrikkelijk beangstigend zijn.

De filosoof Socrates was niet bang voor de dood en hier is waarom: nadat je dood gaat kunnen er maar twee opties zijn. De eerste optie is het hiernamaals, waarbij je jouw bewustzijn behoudt. De tweede is een droomloze slaap. Volgens hem niets om bang voor te zijn, omdat het voelt alsof je in een diepe, pijnloze slaap verdwijnt en je hele lichaam tot rust komt. Doodgaan kan voelen als iets heel vredigs, niet als iets beangstigends.

Een andere filosoof, Epicurus, redeneerde daarbij dat de angst voor de dood in de weg ligt voor het genieten van het leven. De dood is niet eng omdat jij niet meer bewust zal zijn over hoe eng de dood is. Wees daarom niet bang voor het onbekende en geniet van het leven.

Angst voor een zinloos leven

De angst voor de dood kan ook ontstaan door een existentiële crisis. De crisis waarbij je je afvraagt waar je het allemaal voor doet. We gaan toch allemaal dood, wat is dan het nut van door blijven leven?

Deze angst ontstaat bij de gedachte zinloos te sterven. Maar dit is alleen maar een waarschuwing van je hersenen dat je betekenis moet zoeken. De dood herinnert je eraan dat je niet zinloos wilt sterven. Aan alles komt een einde. Je moet dus iets van je leven maken. Je wilt namelijk doodgaan met een zinvol leven achter je, zodat je zinvol geleefd hebt. Het gaat niet om hoe lang je leeft, maar om hoe betekenisvol je leeft. Zoek daarom betekenis in het leven, niet angst in de dood.

Angst voor de vergetelheid

Maar wat maakt een zinvol leven nog uit, als toch niemand je meer zal herinneren over duizend jaar? Wat maak jij in de grootsheid van het universum dan nog uit? Dit soorten vragen komen neer op de angst voor de vergetelheid. De vergetelheid is de onbekende leegte van de dood. In de vergetelheid wordt je dus letterlijk vergeten.

Nadat jouw naam voor het laatst gezegd wordt, de zogenaamde tweede dood, ben je voorgoed vergeten. Deze gedachte stelt dat zelfs een zinvol leven voor niets is. Over duizend jaar maakt toch niks uit. Herinnert worden geeft betekenis, maar als we toch ooit vergeten worden, hoeveel maakt een leven vol betekenis dan nog uit?

De filosoof Derek Parfit kan ons helpen bij dit dilemma. Hij stelt dat onze relaties tot onszelf en de wereld om ons heen verbonden wordt door psychologische continuïteit. Dit houdt in dat al onze herinneringen elkaar overlappen. Je hoeft niet alles in je leven te herinneren doordat je nog steeds hetzelfde persoon kan zijn als vorige week omdat jij een overlappende herinnering hebt daarvan. Dit betekent dat zelfs na de dood jouw invloeden nog impact hebben op de wereld. Daarnaast leven jouw genen voort in je nageslacht. Parfit was niet bang voor de dood omdat hij wist dat zijn dood niet de impact, relaties en invloeden die hij heeft op anderen, zou verbreken.

Maar wat maken jouw invloeden dan uit? Je zou kunnen zeggen dat er te veel mensen zijn die invloed hebben op de wereld. Je lijkt een zinloze druppel in de oceaan. Daarmee vraag je je wat voor een verschil jij nog uitmaakt. Maar het is jouw authentieke impact op de wereld die uitmaakt. Jouw identieke stempel op de buitenwereld die betekenis geeft aan jouw leven. Je invloeden en relaties leven voort, wat je kan laten zien door niet bang te zijn voor de vergetelheid.

Angst voor een onaf leven

Een andere angst voor de dood is dat je doodgaat voordat je geleefd hebt. Je wilt nog zoveel doen, het voelt alsof er allemaal niet genoeg tijd voor is. Dit noem ik de angst voor een onaf leven. Je wilt nog reizen, mensen leren kennen en de wereld ontdekken. Maar de dood weerhoudt je hiervan.

Stel daarom nu een al 'bucket list' op. Een lijst met alle dingen die je wilt doen voordat je doodgaat. De meeste mensen maken deze lijst pas wanneer ze oud of terminaal zijn. Terwijl er dan nog minder tijd is om alles wat je wilt doen te kunnen voltooien. Start nu al met de zinvolle dingen te doen die je leven compleet maken. Probeer daarom zo veel mogelijk te reizen. Spaar niet alleen maar voor je toekomstige pensioen. Je hebt nu nog een jong lichaam en je wilt nu avontuur beleven. Het leven is kort, maar lang genoeg om er wat van te maken.

Angst voor alles mislopen

De filosoof Thomas Nagel beschreef de volgende angst met de afkorting: FOMO: Fear of missing out, oftewel de angst om dingen mis te lopen. Deze angst ontstaat bij de gedachte dat na je dood niet alles kan afmaken. Je zal niet weten wat er met al je familieleden gebeurt. Je zal nooit zien of de mensheid op andere planeten komt of buitenaarde wezens ontdekken. Zal je dat allemaal mislopen? Zal je deze geweldige toekomst nooit meemaken?

Niet als je stilstaat bij het feit dat je ook het verleden hebt gemist, wat al wat meer geruststellend is. Je hebt de maanlanding gemist, de val van het Derde Rijk, de uitvinding van treinen en de tijd waarin John Lennon leefde. Als je niet een somber gevoel krijgt dat je grootse feesten hebt gemist in tijden zoals de Roarin' Twenties, dan moet je het ook niet jammer vinden dat je de toekomst zal missen. Je leeft nu en je beleeft dingen in deze tijd. Jij zit midden in de problemen waar hedendaagse mensen mee worstelen. Je leeft in het hier en nu, niet in de toekomst of het verleden. Geniet daarom van het heden.

Angst voor de dood van anderen

Jij hebt nu verschillende angsten bekeken en goede redenen om minder bang te zijn. Maar hoe zit het met de angst om anderen te zien doodgaan? Jijzelf maakt je eigen dood niet mee, maar wel de dood van anderen. Je kan iedereen die je kent op een dag zien doodgaan. Je vrienden, je familieleden en zelfs de liefde van je leven, allemaal zullen ze ooit gaan.

Niks is vanzelfsprekend. Dat is een levensles die de meeste mensen te laat leren, meestal nadat er al iemand uit hun leven is gegrepen door de dood. De dood kan mensen harder raken wanneer ze er nooit over nadenken of praten. De dood herinnert ons eraan dat niks vanzelfsprekend is, behalve dat we allemaal op een dag doodgaan. Het herinnert je eraan dat je niet alleen moeten genieten van elk moment, maar ook dat je ervoor moet kiezen met wie je deze dierbare tijd wilt besteden. Je wilt niet vrienden blijven met mensen die jouw tijd verspillen, maar omgaan met de mensen die het beste met je voor hebben.

Zet een schedel op je bureau, wat een 'reminder' is aan deze filosofie. Eén blik op dit grimmige voorwerp kan genoeg zijn om je een stroom van motivatie te geven. Het herinnert je eraan dat je niks vanzelfsprekend moet nemen. Alles heeft een einde en alles kan kapot. Tijd gaat door. Wees dankbaar voor wie en wat je hebt en geniet van de mensen om je heen. Iedereen gaat dood, maar niet iedereen leeft.

Acceptatie van de dood

Accepteer daarom de dood. Realiseer alle angsten die je voor de dood hebt en rationaliseer ze. De meeste angsten zijn niet doordacht en hebben een geruststellende oplossing. Zie de dood niet als de Magere Hein die op je wacht, maar als een natuurlijk deel van het leven. Zonder dood bestaat er geen leven. Leven en dood zijn in evenwicht. Een dualiteit die nodig is voor het leven.

Dood geeft leven niet betekenis. Leven geeft betekenis. Alleen de angst voor dood maakt het moeilijk om te leven naar die betekenis. Zie wat er echt toe doet. Neem je dierbaren lief, op de manier dat ze er op een dag niet meer zullen zijn. Leef in het hedendaagse moment.

Wanneer je leert dat je dood gaat, leer je hoe je moet leven. Je leert meer te leven in het moment omdat je weet dat alles een einde heeft. Je bent verlicht. Je wilt leven hoe jij dat wilt. Je ziet het ruimer perspectief en wilt geen tijd verspillen. Een slechte dag wordt gerelativeerd met de dood. Je leert het allerergste van het leven te overwinnen. De dood herinnert je eraan dat je elke dag ten volle moet beleven.

Koester je angst. Gebruik je angst als middel tot discipline voor het leven dat je zou willen leiden. Verbreek routines, neem risico's en leef. Met deze filosofie staat niks je meer in de weg voor het leven dat jij wilt beleven. Leef met de ene voet in het graf en de andere in het moment. Wees niet bang voor de dood.

Bronvermelding

Afbeelding:

https://lemeilleurescapegame.fr/linvitation-du-corbeau/

Video's:

- Roper, J. (2015). Could you Live Forever? https://www.youtube.com/watch?v=u2cphuMbqfc

- Crash Course. (2016). Perspectives on Death: Crash Course Philosophy #17https://www.youtube.com/watch?v=mjQwedC1WzI

- The School of Life. (2016). Reasons to Remember Death. https://www.youtube.com/watch?v=-A7VrTxuZIE

- Cave, S. (2013). Let's talk about death. https://www.youtube.com/watch?v=B0E_VNX1-Yk

- The Anxiety Guy. (2017). 5 Powerful Ways To Overcome The Fear Of Dying. https://www.youtube.com/watch?v=TTz2sYU8nX8

Artikelen:

- Matthews, D. (2017). The whole philosophy community is mourning Derek Parfit. Here's why he mattered. https://www.vox.com/science-and-health/2017/1/3/14148208/derek-parfit-rip-obit

- Kevin, R. (2017). How to Be Remembered In A Postive Light After You Die. https://www.codeofliving.com/success-skills/how-be-remembered-postive-light-after-you-die

- Sr. Theresa Aletheia Noble. (2017). Memento Mori: How a skull on your desk will change your life. https://aleteia.org/2017/09/12/memento-mori-how-a-skull-on-your-desk-will-change-your-life/5

- McCormack, A. (2017). 'We're All Going To Die': How embracing the inevitablity of death can change your life. http://www.abc.net.au/triplej/programs/hack/were-all-going-to-die/9158698

- Martin, L. (2015). 9 Reasons Why People Who Constantly Think About Death Are More Alive. https://www.elitedaily.com/life/culture/constantly-think-about-death/976429